کارآفرینی خط مشی و نوآوری در اصلاح یارانه حامل های انرژی در ایران؛ چه کسی کدام جریان ها را با یکدیگر جفت و جور می کند؟

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار، گروه خط‌مشی‌گذاری عمومی، دانشکده معارف اسلامی و مدیریت، دانشگاه امام صادق‌علیه‌السلام، تهران، ایران.

2 دانشجوی دکتری خط‌مشی‌گذاری عمومی، دانشکده معارف اسلامی و مدیریت، دانشگاه امام صادق علیه‌السلام، تهران، ایران.

10.22034/jipas.2022.317923.1305

چکیده

برای تحلیل مسائل­ خط­مشی چارچوب‌های مفهومی متعددی پیشنهاد شده است. یکی از این چارچوب­ها، چارچوب جریان‌های شش‌گانه است­ که جریان­های مشکل، سیاست، خط­مشی، فرایند، برنامه و فنّاوری را مطرح می‌کند و تلاش دارد نقش کارآفرینان و کارگزاران مرتبط با هریک از جریان­های شش‌گانه را تبیین کند. برای درک بهتر کارکرد این چارچوب قانون هدفمندی یارانه‌ها انتخاب شده است که مانند بسیاری دیگر از خط­مشی‌های معلّق در کشور حدود دو دهه، ذهن خط­مشی­گذاران را به­خود معطوف کرده بود. برای بررسی این مورد مطالعه اسناد، کتب، مصاحبه‌های مکتوب و سخنرانی­های مقامات در قلمرو زمانی دهه­های 70 و 80 شمسی بررسی شدند. نتایج حاصل از این پژوهش  چگونگی تأثیر کارآفرینان اثرگذاری هم­چون حبیب فتینی، جمشید پژویان و محمود احمدی­نژاد و همچنین دلایل ‌عدم همراهی برخی جریان‌ها برای تکمیل بخش­های ناتمام قانون هدفمند کردن یارانه‌ها نشان داده شده است. بررسی­های انجام شده در این پژوهش نشان می­دهد که زمان­برترین مسئله در فرایند خط­مشی­‌گذاری در طرح هدفمندی یارانه­‌ها در دستور­کار­گذاری آن بود که حدود 20 سال، به طول انجامید و درنهایت­ هم کارآفرینان خط­مشی داخلی نتوانستند تصمیم­سازی در­خوری انجام دهند و نقش کارآفرینان بانک جهانی برای پیوند خوردن جریان سیاست و خط­مشی بسیار پررنگ بود. این یعنی بر­خلاف این تصور عمومی که کشور ما از مشکل عملیاتی کردن خط­مشی رنج می­برد؛ کشور در بخش کارآفرینی خط­مشی و جامعه خط­مشی که مسئولیت­ ریل­گذاری را بر عهده دارد دارای ضعف جدی­تری است یا حداقل اگر نخواهیم این موضوع را تعمیم دهیم در طرح هدفمندی یارانه­ها این­گونه بوده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Policy Entrepreneurship and Innovation in Reforming Subsidies in Iran; Who Matches Which Streams with Each Other?

نویسندگان [English]

  • MohammadReza Atarodi 1
  • Fatemeh Jannesari Ladani 2
1 Assistant Professor, Public Policy Department, Faculty of Islamic Studies & Management, Imam Sadiq University, Tehran, Iran.
2 PhD Student in Public Policy, Faculty of Islamic Studies & Management, Imam Sadiq University, Tehran, Iran.
چکیده [English]

Several conceptual frameworks have been proposed to analyze policy issues. One of these frameworks is the framework of the six streams, which presents the streams of problem, politics, policy, process, program, and technology and tries to explain the role of entrepreneurs and actors related to each of the six streams. In order to better understand the functioning of this framework, the Subsidy-Reform law has been chosen, which, like many other pending policies in the country for about two decades, had turned the minds of the policy makers. To investigate this case, the study of documents, books, written interviews and speeches of officials in the time period of 1990-2010 were examined. The results of this research show the influence of influential entrepreneurs such as Habib Fatini, Jamshid Pejhoyan and Mahmoud Ahmadinejad, as well as the reasons for not accompanying some streams to complete the unfinished parts of the Subsidies-Reform Law. This research show that the most time-consuming issue in the policy-making process was to bring the subsidies-reform in the agenda, which lasted for about 20 years and finally domestic policy entrepreneurs were not able to make decisions and the role of World Bank entrepreneurs was very prominent in connecting the stream of politics and policy. This means, contrary to the general perception that Iran suffers from the problem of operationalizing the policy; Iran has a more serious weakness in the entrepreneurship sector of the policy, and the policy community that is responsible for paving the way for policies is not well empowered. At least, if we don't want to generalize this issue to all policies, it is true in the subsidy-reform plan.

کلیدواژه‌ها [English]

  • The Framework of Six Streams
  • Policy Entrepreneur
  • Policy Actor
  • Subsidy-Reform Law
  • Pending Policies

مراجع

اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران (1397). هدفمندی یارانه ها. بروشور اقتصاد به زبان ساده، سال 9، شماره 35، 5-1.
 آندروز، مت، پریچت، لنت، وولکاک، مایکل (1398). توسعه به مثابه توانمند سازی حکومت، شواهد، تحلیل، عمل. ترجمه جعفر خیرخواهان، مسعود درودی. تهران: انتشارات روزنه.
 برنامه سوم توسعه (1379). مصوبات مجلس شورا. قابل دسترسی در: https://rc.majlis.ir/fa/law/show/93301
بنافی، مسعود، نوروزی، محمد (1392). تحلیل آسیب شناسانه از ترجمان اسناد بالادستی جمهوری اسلامی ایران در برنامه های عملیاتی: ملاحظات سیاستی. فصلنامه برنامه ریزی و بودجه، سال 4، شماره 124، 195-161.
تحلیل بازار (1399). مصاحبه با محمود جامساز. قابل دسترسی در: https://www.tahlilbazaar.com/news/39195 (12/4/1399).
خبرگزاری ایسنا (1390). مصاحبه با محمدرضا فرزین. قابل دسترسی در:   https://www.isna.ir/news/1402070402403 (11/7/1399).
 خبرگزاری شانا (1392). مصاحبه با سید ناصر سجادی. قابل دسترسی در: https://www.shana.ir/news/205446  (6/8/1399).
دنیای اقتصاد (1389). تاریخچه یارانه در ایران و جهان. قابل دسترسی در: https://donya-e-eqtesad.com/26/606554 (14/4/1399).
 زیرک، معصومه (1392). تحلیل وضعیت پرداخت یارانه ها در ایران با تأکید بر آسیب شناسی سیاستهای دولت در راستای اصلاح نظام پرداخت یارانه ها. فصلنامه سیاست های مالی و اقتصادی، سال 1، شماره 1، 120-97.
 سازمان هدفمندی یارانه ها (1384). یارانه دهک های مختلف. قابل دسترسی در: https://www.hadafmandi.ir/fa-IR/Portal/4923 (18/12/1399).
ستاد مرکزی مبارزه با قاچاق کالا و ارز (1393). میزان قاچاق کالا در ده سال اخیر. قابل دسترسی در https://www.moi.ir/ (21/1/1393).
قانون برنامه چهارم توسعه (1383). جزییات قانون. مصوبه هیات وزیران، قابل دسترسی در https://rc.majlis.ir/fa/law/show/127427 (16/9/1383).
مرکز آمار ایران (1392). داده های متغیر. قابل دسترسی در: https://www.amar.org.ir/.
مرکز پژوهشها (1386). الزامات هرفمند کردن یارانه. قابل دسترسی در: https://rc.majlis.ir/fa/news/show/764978
مهرپور، مهدی (1392). مدلی برای آینده اقتصاد ایران. تهران: نشرنورعلم.
مهرپور، مهدی (1398). درس‌هایی از هدفمندی یارانه ها. تهران: نشرنورعلم.
نهاد ریاست جمهوری (1388). لایحه قانون هدفمندی یارانه ها. قابل دسترسی در: https://rc.majlis.ir/fa/law/show/789036 (15/6/1399).
وحیدی منفرد، امین، علی احمدی، علیرضا (1396). نگاشت نهادی ملی در نظام علم و فناوری ایران با استفاده از مدل سیستم مانا جهت تحقق اهداف بالادستی. فصلنامه پژوهش های مدیریت در ایران، سال 4، شماره 98، 48-29.
 یوسفی، هادی (1396). چالشهای اجرایی شدن اسناد بالادستی آموزش عالی. دوماهنامه حکمتانه، سال 5، شماره 14، 37-33.
Aberbach, J. D., & Christensen, T. (2014). Why reforms so often disappoint. The American Review of Public Administration, 44(1), 3–16.
Anderson, S. E., DeLeo, R. A., & Taylor, K. (2019). Policy entrepreneurs, legislators, and agenda setting: Information and influence. Policy Studies Journal, 1(1), 79-91.
Arnold, G. (2015). Street‐level policy entrepreneurship. Public Management Review, 17(3), 307–327.
Beland, D. (2005). Ideas and social policy: An institutionalist perspective. Social Policy and Administration, 39(1), 1–18.
Beland, D., & Howlett, M. (2016). How solutions chase problems: Instrument constituencies in the policy process. Governance, 29(3), 393–409.
Boasson, E. L., & Wettestad, J. (2014). Policy invention andentrepreneurship: Bankrolling the burying of carbon in the EU. GlobalEnvironmental Change, 29(1), 404–412.
Brouwer, S., & Huitema, D. (2018). Policy entrepreneurs and strategies forchange. Regional Environmental Change, 18(5), 1259–1272.
Copeland, P., & James, S. (2014). Policy windows, ambiguity and commission entrepreneurship: Explaining the relaunch of the European Union's economic reform agenda. Journal of European Public Policy, 21(1), 1–19.
Cox, R. H., & Beland, D. (2013). Valence, policy ideas, and the rise of sustainability. Governance, 26(2), 307–328.
Elzen, B., Geels, F.W., Leeuwis, C., & Mierlo, B. (2011). Normative contestation in transitions in the making: Animal Welfare concerns and system innovation in pig husbandry. Research Policy, 40(2), 263-275.
Font, N., & Subirats, J. (2010). Water management in Spain: The role of policy entrepreneurs in shaping change. Ecology and Society, 15(2), 21-30.
Gilad, S., & Alon‐Barkat, S. (2018). Enhancing democracy via bureaucracy: Senior managers social identities and motivation for policy change. Governance, 31(2), 359–380.
 Gofen, A. (2013). Mind the gap: Dimensions and influence of street‐level divergence. Journal of Public Administration Research and Theory, 24(2), 473–493.
Goldfinch, S., & Hart, P. T. (2003). Leadership and institutional reform: Engineering macroeconomic policy change in Australia. Governance, 16(2), 235–270.
Goyal, N., Howlett, M., & Chindarkar, N. (2019). Who coupled witch streams? Policy entrepreneurship and innovation in the energy-water nexus in Gujarat. Public Administration and Development, 50(11), 423-456.
Haas, P. M. (1992). Introduction: Epistemic communities and international policy coordination. International Organization, 46(1), 1–35.
Howell, J. M., & Higgins, C. A. (1990). Champions of technological innovation. Administrative Science Quarterly, 35(2), 317–341.
Howlett, M., McConnell, A., & Perl, A. (2015). Streams and stages: Reconciling kingdon and policy process theory. European Journal of Political Research, 54(3), 419–434.
Howlett, M., McConnell, A., & Perl, A. (2016). Weaving the fabric of public policies: Comparing and integrating contemporary frameworks for the study of policy processes. Journal of Comparative Policy Analysis: Research and Practice, 18(3), 273–289.
Howlett, M., McConnell, A., & Perl, A. (2017). Moving policy theory forward: Connecting multiple stream and advocacy coalition frameworks to policy cycle models of analysis. Australian Journal of Public Administration, 76(1), 65–79.
Hoyt, L. (2006). Importing ideas: The transnational transfer of urban revitalization policy. International Journal of Public Administration, 29(3), 221–243.
Hysing, E. (2009). Greening transport‐explaining urban transport policy change. Journal of Environmental Policy and Planning, 11(3), 243–261.
Ingold, K., & Varone, F. (2011). Treating policy brokers seriously: Evidence from the climate policy. Journal of Public Administration Research and Theory, 22(2), 319–346.
International Monetary Fund (IMF). (2011). The Middle East and Central Asia Regional Economic Outlook. Availible at: www.imf.org. (2011/4/5).
Kimmel, S. C., Toohey, N. M., & Delborne, J. A. (2016). Roadblocks to responsible innovation: Exploring technology assessment and adoption in U.S. public highway construction. Technology in Society, 44(5), 66-77.
 Kingdon, J. W. (1984). Agendas, alternatives, and public policies. Boston: Little, Brown.
Kingdon, J. W. (1995). Agendas, alternatives, and public policies. New York: HarperCollins College Publishers
Knaggard, A. (2016). Framing the problem: Knowledge brokers in the multiplestreams approach. In R. Zohlnhofer, & F. W. Rub (Eds.). Decisionmakingunder ambiguity and time constraints: Assessing the multiplestreamsframework, 150-174, Colchester: ECPR Press.
Krause, R. M. (2011). Symbolic or substantive policy? Measuring the extentof local commitment to climate protection. Environment and Planning Government & Policy, 29(1), 46–62.
Lovell, H. (2009). The role of individuals in policy change: The case of UK low‐energy housing. Environment and Planning Government & Policy, 27(3), 491–511.
Mallett, A., & Cherniak, D. (2018). Views from above: Policy entrepreneurshipand climate policy change on electricity in the Canadian Arctic. Regional Environmental Change, 18(5), 1323–1336.
Maor, M. (2017). Policy entrepreneurs in policy valuation processes: Thecase of the coalition for environmentally responsible economies. Environmentand Planning C: Politics and Space, 35(8), 1401–1417.
Meijerink, S., & Huitema, D. (2010). Policy entrepreneurs and change strategies: Lessons from sixteen case studies of water transitions aroundthe globe. Ecology and Society, 15(2), 17-29.
Mukhtarov, F., & Gerlak, A. K. (2013). River Basin organizations in the global water discourse: An exploration of agency and strategy. Global Governance, 19(2), 307–326.
Oliver, T. R. (2006). The politics of public health policy. Annual Review of Public Health, 5(2), 195–233.
 Paquet, M. (2015). Bureaucrats as immigration policy-makers: The case of subnational  immigration activism in Canada 1990–2010. Journal of Ethnic and Migration Studies, 41(11), 1815-1835.
Roberts, N. C., & King, P. J. (1991). Policy entrepreneurs: Their activitystructure and function in the policy process. Journal of Public Administration Research and Theory, 1(2), 147–175.
Sabatier, P. A. (1988). An advocacy coalition framework of policy change and the role of policy‐oriented learning therein. Policy Sciences, 21(3), 129–168.
Verger, A. (2012). Framing and selling global education policy: Thepromotion of public‐private partnerships for education in low‐income contexts. Journal of Education Policy, 27(1), 109–130.
Wikstrom, M., Eriksson, L., & Hansson, L. (2016). Introducing plug‐inelectric vehicles in public authorities. Research in Transportation Business and Management, 18(5), 29–37.
Zahariadis, N. (2003). Ambiguity and choice in public policy: Political decision making in modern democracies. Washington, D.C: Georgetown University Press.
Zahariadis, N., & Exadaktylos, T. (2016). Policies that succeed and programs that fail: Ambiguity, conflict, and crisis in greek higher education. Policy Studies Journal, 44(1), 59–82.

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 20 فروردین 1401
  • تاریخ بازنگری: 27 خرداد 1401
  • تاریخ پذیرش: 31 خرداد 1401

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار