طراحی سنجه اندازه‌گیری کیفیّت در فرایند خط‌مشی‌گذاری فرهنگی در آموزش عالی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکتری مدیریت دولتی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد همدان، همدان، ایران.

2 استادیار گروه مدیریت، دانشکده مدیریت و حسابداری، دانشگاه بوعلی‌سینا، همدان، ایران.

10.22034/jipas.2020.196272.1041

چکیده

بدون اندازه‌گیریِ امر تحت حکمرانی، سخن راندن از بهبود اگر گزاف نباشد، موضوعی به شدّت دشوار است. خط‌مشی‌گذاری عمومی، ابزار دولت‌ها در حکمرانی بر عرصه‌های مختلف جامعه است. خط‌مشی‌های عمومی که در راستای حل مسائل و برآورده کردن حوائج عامه تدوین و پیاده‌سازی می‌شوند، تنها در صورتی می‌توانند هدف غایی خود مبنی بر منفعت عمومی را محقق کنند که در فرایند مسئله‌شناسی، تدوین، اجرا و ارزشیابی، از کیفیت مطلوب برخوردار باشند. آگاهی از میزان کیفیت خط‌مشی‌های عمومی در هر یک از مراحل مذکور، نیازمند ابزار و سنجه‌های اندازه‌گیری دقیق و معتبر است. با مسلح بودن دولت‌ها به ابزار و سنجة اندازه‌گیری کیفیت خط‌مشی‌های عمومی، آگاهی از وضع موجود و حرکت به سمت وضع مطلوب، تسهیل خواهد شد. اهمیت این امر، هنگامی که سخن از عرصة فرهنگی جامعه باشد، دو چندان خواهد بود. در این پژوهش، با مبنا قرار دادن الگوی ارزشیابی فرایند خط‎مشی‎گذاری فرهنگی و با استفاده از روش‌شناسی ده مرحله‌ای ساخت سنجه اندازه‌گیریِ راتری و جونز (2007) و نظرخواهی از 10 خبرة فعال حوزة فرهنگی، اقدام به طراحی سنجة اندازه‌گیری کیفیت خط‌مشی‌های فرهنگی در قالب پرسشنامه شده است. سنجة طراحی‌شده در قالب تعداد 55 سؤال، امکان سنجش کیفیت خط‌مشی‌های فرهنگی در پنج بُعد مسئله‌شناسی، راه­حل­گزینی، مشروعیت­دهی، اجرا و ارزیابی را فراهم کرده است. بُعد مسئله‌شناسی، دارای مؤلفه‌ای به نام تعالی فرهنگی با چهار شاخص: تعمیق باورهای دینی و ارزشی، رشد اجتماعی، هویت‌بخشی و بصیرت‌افزایی است. بُعد مشروعیت‌دهی، دارای مؤلفه‌ا‌ی به نام پشتیبانی فرهنگی با دو شاخص: اقناع‌پذیری و حمایت قانونی است. مؤلفه‌های بُعد اجرا در خط‌مشی‌گذاری فرهنگی عبارتند از: بسترسازی نرم با شاخص‌هایی از قبیل تعهد و توانمندی مجریان. نهایتاً در بُعد ارزیابی، مؤلفه‌ا‌ی به نام نظارت هوشمند فرهنگی با شاخص‌هایی از قبیل نظارت هدفمند، مستمر و واقع‌نگر وجود دارد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Designing a Scale for Measuring the Quality of Cultural Policymaking Process in Higher Education

نویسندگان [English]

  • Hossein Gorjipour 1
  • Ali Asghari Sarem 2
1 PhD in Public Administration, Faculty of Humanities, Islamic Azad University of Hamedan, Hamedan, Iran.
2 Assistant Professor, Public Administration Department, Faculty of Management and Accounting, Bu-Ali Sina University, Hamedan, Iran.
چکیده [English]

Without measuring governance, it is extremely difficult to talk about improvement. Public policy-making is the tool of governments in governing various areas of society. Policies that are formulated and implemented to solve problems and meet public needs can only achieve their ultimate goal of public interest if they are of good quality in the process of agenda setting, formulation, implementation, and evaluation. Knowing the quality of policies in each of these stages requires accurate and valid measuring tools and metrics. This will be doubly important when it comes to the cultural sphere of the society. In this study, based on the evaluation model of the cultural policymaking process and using the ten-step methodology of designing the measures of Ruther and Jones, and a survey of 10 active experts in the field of culture, a questionnaire for measuring the quality of cultural policies has been designed. The scale, containing 55 questions, has made it possible to measure the quality of cultural policies in five dimensions: problem-identification, solution-taking, legitimization, implementation and evaluation. The problem-identification dimension has a component called cultural excellence with four indicators: deepening of religious and value beliefs, social development, identity-creating and insight-giving. The legitimization dimension has a component of cultural support with two indicators: persuasiveness and legal protection. The implementation dimension has the component of cultural policy-making which includes soft contextualization with indicators like commitment and the potency of the administrators. Finally, the evaluation dimension has the component of cultural monitoring with indicators like, purposeful, continuous, and realistic monitoring.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Higher Education
  • Policy-making Process
  • Cultural Policy
  • Quality
  • Measurement
اشتریان، کیومرث (1382). روش سیاست گذاری فرهنگی. تهران: کتاب آشنا.
ادوارد، سالیس (1380). مدیریت کیفیت فراگیر در آموزش. ترجمۀ علی حدیقی، تهران: هوای تازه.
الوانی، سیدمهدی، شریف‌زاده، فتاح (1390). فرایند خط­مشی­گذاری عمومی. تهران: دانشگاه علامه‌طباطبایی.
الوانی، سید­مهدی، خنیفر، حسین، حاجی­ملا­میرزایی، حمید (1393). فرهنگ و خط­مشی­گذاری فرهنگی در جمهوری اسلامی ایران. تحقیقات مدیریت آموزشی. سال 5، شمارۀ 3، 69-13.
پورعزت، علی‌اصغر، دمرچی‌لو، مریم، کیانی، پاکنوش (1397). شاخص‌های مفهوم‌پردازی از اصطلاح «منفعت عمومی» بر اساس قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران. مطالعات مدیریت دولتی ایران. سال 1، شمارۀ 2، 24-1.
پهلوان، چنگیز (1382). فرهنگ­شناسی. تهران: قطره.
حسین‌لی، رسول (1379). مبانی و اصول سیاست‌های فرهنگی در جمهوری اسلامی ایران. تهران: آن.
دانائی‌فرد، حسن (1396). گفتارهای جدید در خط‌مشی‌گذاری عمومی. تهران: دانشگاه امام صادق (ع).
دانائی‌فرد، حسن، حیدری، محمدمهدی، آذر، عادل، قلی‌پور، رحمت‌الله (1394). فهم خاتمه خط‌مشی‌های عمومی در ایران؛ پژوهشی بر مبنای نظریه‌پردازی داده بنیاد. اندیشه مدیریت راهبردی (اندیشه مدیریت)، سال 9، شمارۀ 1، 120ـ85.
دانائی‌فرد، حسن، شکری، زینب، خیرگو، منصور، فانی، علی‌اصغر (1397). چگونگی ارزشیابی کیفیت خط‌مشی‌های عمومی در ایران: پژوهشی اکتشافی مبتنی‌ بر روش‌شناسی ترکیبی. مدیریت سازمان‌های دولتی، سال 6، شمارۀ 2، 94-79.
دانائی‌فرد، حسن، شکری، زینب، فانی، علی‌اصغر، فروزنده، لطف‌الله (1395). ارائۀ الگوی عوامل تأثیرگذار بر ارزشیابی کیفیت خط‌مشی‌های عمومی ایران. مدیریت نظامی. سال 16، شمارۀ 64، 66ـ42.
زارع بنادکوکی، محمد­رضا (1397). بررسی و استخراج معیار­های فرهنگی مؤثر بر نظام آموزش عالی ایران از منظر اسناد فرادستی. راهبرد اجتماعی فرهنگی. سال 7، شمارۀ 27، 225-201.
گرجی­پور، حسین، خاشعی، وحید، اسلامبولچی، علیرضا، اصغری‌صارم، علی (1398). الگوی ارزشیابی فرایند خط­مشی­گذاری فرهنگی با رویکرد مطالعه کیفی اسناد فرهنگی جمهوری اسلامی ایران. مدیریت دولتی، سال 11، شمارۀ 1، 72-47.
مشبکی، اصغر، خادمی، علی‌اکبر (1387). بررسی آسیب­شناسانه سیاست­ها و سیاست­گذاری­های فرهنگی ایران بعد از انقلاب اسلامی. نامه پژوهش فرهنگی. سال 9، شمارۀ 4، 178ـ134.
منصوریان، ناصرعلی، شیبانی، عادل (1395). مفهوم منفعت عمومی و جایگاه آن در قانونگذاری ایران. دیدگاه‌های حقوق قضائی (دیدگاه‌های حقوقی سابق)، سال 95، شمارۀ 75 و 76، 142ـ117.
مقتدایی، مرتضی، ازغندی، علیرضا (1395). آسیب‌شناسی خط‌مشی­گذاری فرهنگی جمهوری اسلامی ایران. علوم سیاسی، سال 12، شمارۀ 34، 26-7.
واعظی، رضا، محمدی، محسن (1396). الگویی برای ارزیابی خط­مشی عمومی در ایران، چشم‌انداز مدیریت دولتی، سال 8، شمارۀ 29، 72-47.
Alkin, M. C. (2004). Evaluation Roots. London, Thousand Oaks and New Delhi: Sage Publications.
Haynes, J. (2008). religion and foreign policy making in the usa, india and iran: Towards a research agenda. Third World Quarterly, 29(1), 143-165
King, N., & Horrocks, C. (2010). Interviews in qualitative research, London: Sage.
Mark, M. M., Jennifer C. G., & Ian F. S. )2006(. Introduction: The Evaluation of Policies, Programs, and Practices. In The Sage Handbook of Evaluation, I. F. Shaw, J. C. Greene, and M. M. Mark (Eds). London, Thousand Oaks and New Delhi: Sage Publications.
Miles, I., Cunningham, P., Cox, D., Crowe, C. & Malik, K. (2006). Smart Innovation، A Practical Guide to Evaluating Innovation Programmes. Brussels-Luxembourg: ECSC-EC-EAEC, European Commission.
Mulcahy, Kevin V. (2006). Cultural policy: Definitions and theoretical approaches. The Journal of Arts Management, Law, and Society, 35(4), 319-330.
Pratt, Andy C. )2005(. Cultural industries and public policy: An oxymoron?. International Journal of Cultural Policy, 11(1), 31–44.
Rattray, J. & Jones, MC. (2007). Essential elements of questionnaire design and development. Journal of Clinical Nursing, 16(2), 234–243.
Sahney, S., Banwet, D. K., & Karunes, S. (2004). Conceptualizing total quality management in higher education. The TQM Magazine, 16(2), 145-159.
Shields, P. M. (1999). Zen and the Art of higher education maintenance: Bridging classic and romantic notions of quality. Journal of Higher Education Policy and Management, 7(2), 165-172.
Stake, R. E. (2003). Standards-based and responsive evaluation. Sage: New York, NY.
Stufflebeam, D. L. (2000). Foundational models for 21st century program evaluation. In Evaluation Models: Viewpoints and Educational and Human Service Evaluation.  D. L. Stufflebeam, G. F. Maduas, & T. Kelaghan (Eds.). Boston: Kluwer Academic.
Tan, C. (2012). The culture of education policy making: Curriculum reform in Shanghai. Critical Studies in Education, 53(2), 153-167.