اولویت‌بندی موانع و چالش‌های موجود در اجرایی‌سازی روش‌های جایگزین حل‌وفصل اختلاف و ارائه راهکارها در نظام قضائی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری مهندسی صنایع، دانشکده مهندسی صنایع، دانشگاه علم و صنعت ایران، تهران، ایران

2 دانشجوی دکتری مهندسی صنایع، دانشکده مهندسی صنایع، دانشگاه علم و صنعت ایران، تهران، ایران.

3 کارشناسی معارف اسلامی و حقوق، دانشکده معارف اسلامی و حقوق ، دانشگاه امام صادق (ع)، تهران، ایران.

4 استادیار، دانشکده مدیریت، اقتصاد و مهندسی پیشرفت، دانشگاه علم و صنعت ایران، تهران، ایران.

10.22034/jipas.2023.379160.1533

چکیده

روش‌های جایگزین حل‌وفصل اختلاف یکی از شیوه‌های بهبود رسیدگی به دعاوی می‌باشد که به‌عنوان جایگزین رسیدگی‌های قضائی، توسعه یافته است. این روش‌ها به منظور ترمیم و تکمیل شاخص‌های توسعه در نظام قضائی از جمله افزایش مشارکت مردمی، بازپروری و بهبود روابط اجتماعی ایجاد شده‌اند. بااین‌حال، مسیر اجرایی‌سازی روش‌های جایگزین حل‌وفصل اختلاف با موانعی مواجه است. به همین منظور، در این پژوهش ابتدا به بررسی و دسته‌بندی جامعی از موانع و چالش‌های موجود در اجرایی‌سازی روش‌های جایگزین حل‌وفصل اختلاف، با استفاده از مرور ادبیات، پرداخته می‌شود، و سپس موانع و چالش‌های کشف‌شده اولویت‌بندی می‌گردند. در ادامه نیز براساس اهمیت و فوریت رسیدگی به این موانع و چالش‌ها، به ارائه راهکارهایی جهت مرتفع ساختن آن‌ها پرداخته می‌شود. مرور ادبیات، منجر به کشف 15 چالش‌ و مانع گردید که در دو دسته کلی، مشکلات سمت کاربر و مشکلات سمت سیستم دسته‌بندی شدند. پس از دسته‌بندی، چالش‌های موجود با استفاده از روش تاپسیس و با در نظر گرفتن سه نوع پیامد مخرب این چالش‌ها ازجمله بی‌اعتمادی نسبت به روش‌های حل‌وفصل اختلاف، اتلاف وقت در استفاده از روش‌های حل‌وفصل اختلاف و زیان مالی در استفاده از روش‌های حل‌وفصل اختلاف اولویت‌بندی شدند. داده‌های مورد نیاز جهت اولویت‌بندی این چالش‌ها با استفاده از تهیه پرسشنامه جمع‌آوری شد. پس از اولویت‌بندی چالش‌ها مشخص گردید که نبود پذیرش روش‌های جایگزین حل اختلاف و نبود تمایل طرفین اختلاف به همکاری، از مهم‌ترین چالش‌های اجرایی‌سازی روش‌های جایگزین حل اختلاف هستند. در نهایت، پس از اولویت‌بندی مشکلات، با استفاده از نظر خبرگان، راهکارهایی کاربردی جهت حل مشکلات ارائه گردید. بر این اساس مشخص شد که تدوین سیاست‌ها و اصول کلی سیستم حل‌وفصل اختلاف با در نظر گرفتن حقوق ذی‌نفعان مختلف می‌تواند به بهبود پذیرش روش‌های جایگزین حل اختلاف بینجامد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Prioritizing the Challenges of Implementing Alternative Dispute Resolution Methods: Solutions for the Iranian Judicial System

نویسندگان [English]

  • Hossein Ghanbari 1
  • Reza Aalikhani 2
  • Mohammad Rezaei Jozani 3
  • Mahdi Abdolhamid 4
1 PhD Candidate in Industrial Engineering, Faculty of Industrial Engineering, Iran University of Science and Technology, Tehran, Iran.
2 PhD Candidate in Industrial Engineering, Faculty of Industrial Engineering, Iran University of Science and Technology, Tehran, Iran
3 BSc in Islamic Studies and Law, Faculty of Islamic Studies and Law, Imam Sadiq University, Tehran, Iran.
4 Assistant Professor, School of Management, Economics and Progress Engineering, Iran University of Science and Technology, Tehran, Iran.
چکیده [English]

Alternative dispute resolution also known as ADR is one of the ways to improve the processing of claims, which has been developed as an alternative to judicial proceedings. These methods have been developed to restore and complete development indicators in the judicial system, including increasing public participation, rehabilitation, and improving social relations. However, the implementation of alternative methods of dispute resolution is not free of problems, so in this study, the literature review was used to review and categorize the obstacles and challenges associated with the implementation of alternative methods of dispute resolution. Then, the discovered obstacles and challenges are prioritized and based on the importance and urgency of dealing with these obstacles and challenges, solutions for their elimination are presented. According to the literature review, 15 themes of challenges and obstacles were identified, and categorized into two general categories: user-side problems and system-side problems. As a result of categorizing existing challenges using the TOPSIS method and considering three types of undesirable consequences, including mistrust in dispute resolution methods, the waste of time associated with using dispute resolution methods, and financial loss associated with using dispute resolution methods, Dispute Resolutions were prioritized. The data needed to prioritize these challenges were collected using the questionnaire method. After prioritizing the challenges, it was found that the lack of acceptance of alternative dispute resolution methods and the unwillingness of the parties to the lawsuit to cooperate are among the most important challenges of implementing alternative dispute resolution methods. Finally, after prioritizing the problems, solutions to resolve the problems were presented using the opinions of experts. Accordingly, it was determined that the formulation of policies and general principles of the dispute resolution system by considering the rights of different stakeholders could lead to the improvement of acceptance of alternative methods of dispute resolution.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Prioritizing
  • Judicial System
  • Challenges and Obstacles
  • Alternative Dispute Resolution
  • Topsis

مراجع

 
آذر، عادل، رجب‌زاده، علی (1398). تصمیم گیری کاربردی رویکرد چندشاخصه (MADM). تهران: انتشارات نگاه دانش
ماکویی، احمد (1386). تکنیک‌های تصمیم‌گیری. تهران: انتشارات رسا.
ماکویی، احمد، طالعی‌زاده، عطااله (1400). مدل‌ها و تکنیک‌های تصمیم‌گیری. تهران: انتشارات دانشگاه علم و صنعت ایران.
اصغر پور، محمدجواد (1383). تصمیم گیری‌های چندمعیاره. تهران: مؤسسه چاپ و انتشارات دانشگاه تهران
درویشی هویدا، یوسف (1390). مطالعه‌ای بر میانجی‌گری به‌عنوان روش دوستانه حل‌وفصل اختلافات. مطالعات حقوق خصوصی, 41(4), 121-137.‎
عباسی، مصطفی (1382). افق‌های نوین عدالت ترمیمی در میانجی‌گری کیفری. تهران: انتشارات دانشور.
 Allen, D. (2009). Behind the conciliation doors: Settling discrimination complaints in Victoria. Griffith Law Review, 18(3), 778-799.
Capuano, N., Longhi, A., Salerno, S., & Toti, D. (2015). Ontology-driven Generation of Training Paths in the Legal Domain. International Journal of Emerging Technologies in Learning (IJET), 10(7), 14–22.
Cohen, D. (2006). Making alternative dispute resolution (ADR) less alternative: The need for ADR as both a mandatory continuing legal education requirement and a Bar exam topic. Family Court Review, 44(2), 640–657.
Devinatz, V. G. (2018). What Makes a Good Mediator? Insights from a Mediation Training Program Participant. Employee Responsibilities and Rights Journal 2018 30:3, 30(3), 181–201.
Gibson, F., & Rochford, F. (2010). Dispute Resolution in Rural and Regional Victoria. SSRN Electronic Journal. Access at: https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=1540580
Hassan, K. H., Yusoff, S. S. A., Mokhtar, M. F., & Khalid, K. A. T. (2016). The use of technology in the transformation of business dispute resolution. European Journal of Law and Economics, 42(2), 369–381.
Hwang, C. L., & Yoon, K. (2012). Multiple attribute decision making: methods and applications a state-of-the-art survey. Van Godewijckstraat: Springer Science & Business Media.
Irvine, C. (2020). What do ‘lay’ people know about justice? An empirical enquiry. International Journal of Law in Context, 16(2), 146–164.
Ng, N. K. M. F., Ismail, Z., & Hashim, F. (2019). Towards sustainable dispute resolution: A framework to enhance the application of fast track arbitration in the malaysian construction industry. International Journal of Sustainable Construction Engineering and Technology, 10(2), 93-103. Lee, Y. K., & Lakhani, A. (2012a). The Case for Mandatory Mediation to Effectively Address Child Custody Issues in Hong Kong. International Journal of Law, Policy and the Family, 26(3), 327–350.
Lee, Y. K., & Lakhani, A. (2012b). The Case for Mandatory Mediation to Effectively Address Child Custody Issues in Hong Kong. International Journal of Law, Policy and the Family, 26(3), 327–350.
Marcus, R. (2018). Reassessing the Essential Role of Public Courts: Learning from the American Experience, 2(1). 173–198.
Matsumoto, S. (2011). A duration analysis of environmental alternative dispute resolution in Japan. Ecological Economics, 70(4), 659-666.
Mhiripiri, N. A. (2013). Alternative Dispute Resolution Systems in the Zimbabwean media industry and the debate on self-regulation. Journal of African Media Studies, 5(3), 313–336.
Mohamed, A. M. T., Makhtar, M., Hamid, N. ’Ashikin, & Asari, K.-N. (2015). Arbitration as a method of dispute settlement in Islamic banking and finance: A perspective from Malaysian governing law. Pertanika Journal of Social Sciences and Humanities, 23(11), 153-164.
Riveros, C., & Coester-Waltjen, D. (2019). Alternative dispute resolution in family disputes in Europe and Chile,  Mediation. Revista Direito GV, 15(1). 1-14.
Shaydullina, V. (2020). Online arbitration model for russia based on international practice of dispute resolution in e-commerce. Revista Inclusiones, 198-214.
Sorokoletova, M. A., Baeva, S. S., Kornyushkina, A. Y., Kravets, S. A., & Stus, N. V. (2020). Development of mediation in Russia: extrapolation of foreign experience. Periódico do Núcleo de Estudos e Pesquisas sobre Gênero e Direito Centro de Ciências Jurídicas-Universidade Federal da Paraíba, 9(04), 942.
Sorokoletova, M. A., Baeva, S. S., Kornyushkina, A. Y., Kravets, S. A., & Stus, N. V. (2020). Development of mediation in russia: extrapolation of foreign experience. Gênero & Direito, 9(04). Retrieved from https://periodicos.ufpb.br/index.php/ged/article/view/52911.
Sourdin, T. (2012). Not Teaching ADR in Law Schools? Implications for Law Students, Clients and the ADR Field. SSRN Electronic Journal. https://doi.org/10.2139/SSRN.2721539
Sourdin, T., Li, B., & McNamara, D. M. (2020). Court innovations and access to justice in times of crisis. Health Policy and Technology, 9(4), 447–453.
Tsaura, S. H., Chang, T. Y., & Yen, C. H. (2002). The evaluation of airline service quality by fuzzy MCDM. Tourism Management, 23(2), 107–115.
Zaitseva, L., &; Racheva, S. (2014). Mediation and legal assistance. Russian Law Journal, 2(2), 145-156.

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 01 بهمن 1401
  • تاریخ بازنگری: 09 فروردین 1402
  • تاریخ پذیرش: 08 اردیبهشت 1402

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار