بررسی تأثیر رهبری خدمتگزار و رهبری اصیل بر انگیزه خدمت عمومی کارکنان دولتی با نقش تعدیل‌گر ساختار سازمانی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد مدیریت دولتی، دانشکده مدیریت، دانشگاه هرمزگان، بندرعباس، ایران.

2 استادیار گروه مدیریت دولتی، دانشکده مدیریت، دانشگاه هرمزگان، بندرعباس، ایران.

10.22034/jipas.2021.287343.1184

چکیده

موفقیّت سازمان‌های دولتی تا حدی به توانایی در برانگیختن موفقیّت‌آمیز کارکنان و مدیران بخش دولتی در ارائه خدمات بهینه بستگی دارد. پژوهش حاضر، با هدف بهبود و تقویت انگیزه خدمت عمومی در سازمان‌های دولتی انجام شده‌ است و از این‌رو، تأثیر سبک رهبری خدمتگزار و رهبری اصیل (به‌عنوان یکی از عوامل اثرگذار بر انگیزه خدمت عمومی) بر آن بررسی شده است. جامعه آماری در این پژوهش، کلیه کارکنان سازمان جهاد کشاورزی هرمزگان و سه اداره تابعه آن (اداره کل دامپزشکی هرمزگان، اداره کل شیلات هرمزگان و اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری هرمزگان) در شهر بندرعباس است‌. بر این‌ اساس، از روش نمونه‌گیری ساده تصادفی استفاده شده است و با استفاده از فرمول نمونه‌گیری کوکران حجم نمونه 235 نفر تخمین زده شد. ابزار استفاده شده‌ برای سنجش متغیرهای پژوهش، پرسش‌نامه‌های استاندارد مربوطه با پایایی بالای 0.8 هستند. برای آزمون فرضیه‌های پژوهش از نرم‌افزار Smart PLS 3 استفاده شد و مشخص شد که رهبری خدمتگزار و رهبری اصیل بر انگیزه خدمت عمومی تأثیر مثبت دارند. همچنین نقش تعدیل‌گری ساختار سازمانی در رابطه بین رهبری خدمتگزار و رهبری اصیل بر انگیزه خدمت عمومی بررسی و مشخص شد که ساختار سازمانی اثر بین این رابطه را تعدیل نمی‌کند. با توجه ‌به نتایج پژوهش، رهبری اصیل و رهبری خدمتگزار در ارتقای انگیزه خدمت عمومی نقش به‌سزایی دارند. این سبکهای رهبری با بهبود و رشد اعتماد متقابل میان رهبر و پیروان باعث تقویت انگیزه در آن‌ها شده است و همین امر موجب می‌شود تا کارکنان در سازمان‌های عمومی بتوانند خدمات بهینه به جامعه ارائه دهند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Impact of Servant Leadership and Authentic Leadership on Employees’ Public Service Motivation: The Moderating Role of Organizational Structure

نویسندگان [English]

  • Fariborz Bagherzadeh Homaei 1
  • Mojgan Zarghamifard 2
  • Tayebeh Abbasnejad 2
1 MA of Public Administration, Faculty of Manangment, University of Hormozgan, Bandar Abbas, Iran.
2 Assistant Professor, Faculty of Management, University of Hormozgan, Bandar Abbas, Iran.
چکیده [English]

The success of public organizations partly depends on their ability to successfully motivate public sector employees and managers to provide better services. Therefore, the effect of servant leadership style and authentic leadership, as one of the factors affecting public service motivation, has been investigated. The statistical population is all employees of Hormozgan Agricultural Jihad Organization and its three sub-departments, including Hormozgan Veterinary Department, Hormozgan Fisheries Department, and Hormozgan Watershed Management Department in Bandar Abbas city. Simple random sampling was used in this study which estimated to be 235 people using the Cochran sampling formula. The instruments used to measure the research variables are the standard questionnaires with the reliability of more than 0.8. To test the research hypotheses, Smart PlS 3 Software was used. Findings show that servant leadership and authentic leadership have a positive effect on public service motivation. As well, it was found that organizational structure did not moderate the relationship between servant leadership, authentic leadership and public service motivation. Moreover, authentic leadership and servant leadership play an important role in improving public service motivation. These leadership styles enhance the motivation of leaders and followers by improving mutual trust, and this enables employees in the public organizations to provide better services to the society.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Public Service Motivation
  • Servant Leadership
  • Authentic Leadership
  • Organizational Structure
احدی‌شعار، سیدمجید، مجیدی، مریم، قربان‌حسینی، مسعود، ساده، احسان (۱۳۹۹). طراحی الگوی پیشایندهای انگیزه خدمت عمومی در دستگاه‌ها و دانشگاه‌های دولتی با بهره‌گیری از نظر خبرگان رشته مدیریت دولتی دانشگاه‌های کشور (روش آمیخته). مدیریت در دانشگاه اسلامی، سال 9، شماره 2، 332-309.
افشاری، علی، ارشدی، نسرین (1393). بررسی رابطه بین سبک رهبری تحولی، ساختار سازمانی و جو سازمانی با خلاقیت سازمانی. ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، سال 4، شماره 3، 94-77.
امیرخانی، طیبه، برهانی، تهمینه (1395). انگیزش کارکنان بخش عمومی: مطالعه تأثیر ویژگی‌های شغل و رفاه کارکنان. فصلنامه علوم مدیریت ایران، سال 11، شماره 41، 98-73.
امیرخانی، طیبه، دهقان، فریبا، عبدالملکی، مریم (1394). سبک رهبری و فراموشی سازمانی: مطالعه تأثیر رهبری خدمتگزار بر فراموشی سازمانی هدفمند و ناآگاهانه. چشم‌انداز مدیریت دولتی، سال 4، شماره 22، 155-129.
تجلایی، فرید (1396). بررسی تأثیر رهبری اصیل ادراک‌شده بر تعهد سازمانی از طریق نقش میانجی اعتماد سازمانی. پایان‌نامه منتشر نشده کارشناسی ارشد، دانشگاه پیام نور، مرکز ورامین.
حمیدی‌زاده، علی، دانائی فرد، حسن، طهماسبی، رضا، همایی‌لطیف، مهتاب (1397). بررسی پیشایندهای انگیزه خدمات عمومی در سازمان های دولتی ایران. فصلنامه سیاستگذاری عمومی، سال 4، شماره 3، 139-123.
حمیدی‌زاده، علی، رشید، علی‌اصغر، سلطانی‌نژاد، نیما (1395). شکل‌گیری رفتارهای شهروندی سازمانی بر مبنای انگیزه خدمت محور، سرمایه اجتماعی و تعهد سازمانی (موردمطالعه: کارکنان بانک‌های دولتی شهر کرمان). مدیریت سرمایه اجتماعی، سال 3، شماره 2، 250-233.
حمیدی‌زاده، علی، طهماسبی، رضا، میرزایی، اشرف (1394). بررسی عوامل مؤثر بر انگیزه خدمت عمومی. فصلنامه مدیریت سازمان‌های دولتی، سال 3، شماره 14، 62-48.
حیدری، مرضیه، قربانی‌دولت‌آبادی، مسعود، محمدجانی، صدیقه (1396). بررسی روابط چندگانه میان راهبردهای رهبری مثبت‌گرا، اشتیاق شغلی و نشاط اجتماعی در دانشگاه‌های آزاد اسلامی استان فارس. فصلنامه علمی پژوهشی رهیافتی نو در مدیریت آموزشی، سال 8، شماره 4، 64-43.
دانائی‌فرد، حسن، دلخواه، جلیل، قنبری، راضیه (1397). بدبینی سازمانی و انگیزه خدمت عمومی: تبیین نقش تعدیلگر برداشت کارکنان از سیاست سازمان و ابهام. فصلنامه علمی پژوهشی مدیریت سازمان‌های دولتی، سال 7، شماره 1، 26-11.
داورپناه، سید‌‌‌هدایت اله، هویدا، رضا (1397). رابطه ساختار سازمانی با بی‌تفاوتی سازمانی کارکنان (موردمطالعه: کارکنان دانشگاه اصفهان). فصلنامه توسعه مدیریت منابع انسانی و پشتیبانی، سال 13، شماره 49، 36-15.
درخشان، مژگان، زندی، خلیل (1395). بررسی تأثیر رهبری اصیل بر فضیلت سازمانی (موردمطالعه: اداره کل راه و شهرسازی استان کرمان). پژوهش‌نامه مدیریت تحول، سال 8، شماره 15، 106-88.
دهقانان، حامد (1394). تحلیل چندسطحی عوامل مؤثر بر انگیزه خدمت در بخش عمومی. مدیریت دولتی دانشکده مدیریت دانشگاه تهران، سال 7، شماره 4، 742-721.
دهقانان، حامد، صحت، سعید، ساداتیان، سیدابراهیم (1394). مطالعه تطبیقی مؤلفه‌های مؤثر بر انگیزه خدمت به جامعه در بیمارستان‌های بخش خصوصی و دولتی. فصلنامه مطالعات مدیریت (بهبود و تحول)، سال 24، شماره 79، 172-145.
رحمان‌سرشت، حسین، علی‌زاده، محمود، عبدالهی، حامد (1395). آثار ساختار سازمانی و ویژگی‌های شغل بر رضایت شغلی و تعهد سازمانی. پژوهش‌های مدیریت در ایران، سال 20، شماره 4، 170-140.
شجاعی، سامره، خلیلی، پرویز (1396). بررسی رابطه رهبری تحول‌آفرین و رفتارهای شهروندی سازمانی با تأکید بر نقش انگیزه خدمت عمومی و شفافیت اهداف. مدیریت فرهنگ‌سازمانی، سال 15، شماره 1، 116-93.
صادقی‌تیرآبادی، محسن (1393). بررسی تأثیر سبک رهبری خدمتگزار بر انگیزش کارکنان شرکت بیمه آسیا. پایان‌نامه منتشر نشده کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکزی.
صادقی، محمدباقر، محمودی‌کیا، مریم، ارشدی، نسرین (1394). تحلیل رابطه متغیرهای شخصیتی و سازمانی با رهبری قابل‌اعتماد. فصلنامه اخلاق در علوم و فناوری، سال 10، شماره 1، 13-1.
طاهری، عبدالمحمد، طهماسبی‌پور، نجف، صادقی‌کهمینه، معصومه (1396). بررسی رابطه ساختار سازمانی با انگیزش شغلی کارکنان شرکت گاز بید بلند. فصلنامه علمی پژوهشی رهیافتی نو در مدیریت آموزشی، سال 9، شماره 3، 220-201.
طهماسبی، رضا، عباسی، داود، فتاحی، مهدی، یوسفی‌امیری، مظاهر (1396). بررسی تأثیر سازمانی رهبری خدمتگزار بر رفتار شغلی اعضای هیئت‌علمی و کارکنان دانشگاه زنجان. مدیریت فرهنگ‌سازمانی، سال 15، شماره 1، 186-165.
قانع‌نیا، مریم، ارشدی، نسرین، بشلیده، کیومرث، فروهر، محمد (1394). تأثیر آموزش رفتارهای رهبری اصیل به مدیران بر افزایش سرمایه روان‌شناختی کارکنان (موردمطالعه شرکت پتروشیمی تهران). فصلنامه انجمن علوم مدیریت ایران، سال 10، شماره 38، 123-98.
قلی‌پور، آرین (1380). سبک رهبری به‌عنوان عامل تعیین‌کننده ساختار سازمانی رسمی. دانش مدیریت، سال 14، شماره 53، 100-75.
کرائی‌زاده، عبدالوهاب، شعبانی، اردشیر، جعفری، کریم، اجاقی، محمدامین (1395). تأثیر ساختار سازمانی بر رضایت شغلی و تعهد سازمانی، ماهنامه پژوهش‌های مدیریت و حسابداری، سال 2، شماره 24، 89-92.
منتخب‌یگانه، محمد، بشلیده، کیومرث، بهارلو، مصطفی (1393). بررسی اثر رهبری خدمتگزار بر رفتار شهروندی سازمانی: نقش واسطه توانمندسازی روان‌شناختی، عدالت سازمانی و خشنودی شغلی. فصلنامه مطالعات رفتار سازمانی، سال 3، شماره 4، 87-63.
منتظری، محمد، قاسمی، محمد (1397). تبیین نقش انگیزه خدمات‌رسانی عمومی در رفتار شهروندی سازمانی با نقش میانجی تعهد سازمانی (موردمطالعه‌ی سازمان جهاد کشاورزی استان هرمزگان). پژوهش‌های مدیریت عمومی، سال 11، شماره 41، 264-241.
منتظری، محمد، تابلی، حمید، خادمی، زهرا (1392). انگیزه خدمت عمومی مدیران سازمان‌های دولتی و رابطه آن با تعهد سازمانی آنان. اولین کنفرانس بین‌المللی حماسه سیاسی (با رویکردی بر تحولات خاورمیانه) و حماسه اقتصادی (با رویکردی بر مدیریت و حسابداری). رودهن، دانشگاه آزاد اسلامی واحد رودهن، قابل‌دسترسی در  (4/11/1392) https://www.civilica.com/Paper-ICPEEE01-ICPEEE01_0704.html
میرمحمدی، سیدمحمد، رحیمیان، محمد (1393). بررسی تأثیر رهبری اصیل بر خلاقیت فردی کارکنان با توجه به نقش میانجی سرمایه روان‌شناختی. پژوهش‌های مدیریت در ایران، سال 18، شماره 3، 203-181.
میرمحمدی، سیدمحمد، رحیمیان، محمد، جلالی‌خان‌آبادی، طاهره (1391). رهبری اصیل و دل‌بستگی شغلی: اعتماد به‌مثابه متغیر میانجی. چشم‌انداز مدیریت دولتی، سال 3، شماره 12، 24-15.
نظری، سیف‌اله، سیادت، سیدعلی، عابدی محمدرضا (1393). بررسی رابطه ساختار سازمانی با فرسودگی شغلی دبیران مدارس متوسطه شهرکرد. مدیریت دولتی، سال 6، شماره 1، 188-175.
نعمتی، سمیه، خائف‌الهی، احمد، دانائی‌فرد، حسن، آذر، عادل (1395). طراحی نظام انگیزه خدمت‌رسانی عمومی در بخش دولتی ایران با رویکرد خبره محور تفسیری. پژوهش‌های مدیریت عمومی، سال 9، شماره 32، 245.
Anderfuhren-Biget, S., Varone, F., Giauque, D., & Ritz, A. (2010). Motivating employees of the public sector: Does public service motivation matter?. International Public Management Journal13(3), 213-246.‏
Bayram, P., & Zoubi, K. (2020). The effect of servant leadership on employees’ self-reported performance: Does public service motivation play a mediating explanatory role?. Management Science Letters10(8), 1771-1776.‏
Bozeman, B., & Su, X. (2015). Public service motivation concepts and theory: A critique. Public Administration Review75(5), 700-710.‏
Camilleri, E. (2007). Antecedents affecting public service motivation. Personnel Review,‏ 36(3), 356-377.
Eva, N., Robin, M., Sendjaya, S., van Dierendonck, D., & Liden, R. C. (2019). Servant leadership: A systematic review and call for future research. The Leadership Quarterly30(1), 111-132.‏
Gardner, W. L., Lowe, K. B., Moss, T. W., Mahoney, K. T., & Cogliser, C. C. (2010). Scholarly leadership of the study of leadership: A review of The Leadership Quarterly's second decade. The Leadership Quarterly21(6), 922-958.‏
Hameduddin, T., & Engbers, T. (2021). Leadership and public service motivation: A systematic synthesis. International Public Management Journal, 21(1), 1-47.‏
Kim, S., & Vandenabeele, W. (2010). A strategy for building public service motivation research internationally. Public Administration Review70(5), 701-709.‏
Liden, R. C., Wayne, S. J., Liao, C., & Meuser, J. D. (2014). Servant leadership and serving culture: Influence on individual and unit performance. Academy Of Management Journal57(5), 1434-1452.‏
Liu, B., Perry, J. L., Tan, X., & Zhou, X. (2018). A cross-level holistic model of public service motivation. International Public Management Journal21(5), 703-728.‏
‏Marques, T. M. (2021). Research on public service motivation and leadership: A bibliometric Study. International Journal of Public Administration44(7), 591-606.‏
Newman, A., Schwarz, G., Cooper, B., & Sendjaya, S. (2017). How servant leadership influences organizational citizenship behavior: The roles of LMX, empowerment, and proactive personality. Journal of Business Ethics145(1), 49-62.‏
Paarlberg, L. E., & Lavigna, B. (2010). Transformational leadership and public service motivation: Driving individual and organizational performance. Public Administration Review70(5), 710-718.‏
Perry, J. L., Hondeghem, A., & Wise, L. R. (2010). Revisiting the motivational bases of public service: Twenty years of research and an agenda for the future. Public Administration Review70(5), 681-690.‏
Ritz, A., Brewer, G. A., & Neumann, O. (2016). Public service motivation: A systematic literature review and outlook. Public Administration Review76(3), 414-426.‏
Schwarz, G., Newman, A., Cooper, B., & Eva, N. (2016). Servant leadership and follower job performance: The mediating effect of public service motivation. Public Administration94(4), 1025-1041.
Ugaddan, R. G., & Park, S. M. (2017). Quality of leadership and public service motivation: A social exchange perspective on employee engagement. International Journal of Public Sector Management,‏ 30(3), 270-285.
Walumbwa, F. O., Avolio, B. J., Gardner, W. L., Wernsing, T. S., & Peterson, S. J. (2008). Authentic Leadership: Development and Validation of a Theory-Based Measure. Journal of Management34(1), 89–126
Wright, B. E., Moynihan, D. P., & Pandey, S. K. (2012). Pulling the levers: Transformational leadership, public service motivation, and mission valence. Public Administration Review72(2), 206-215.