طراحی الگوی خبره تعیین سازوکار تأمین مالی در رشته‌های علوم انسانی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری، گروه مدیریت دولتی، دانشکده مدیریت، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

2 دانشیار، گروه مدیریت دولتی، دانشکده مدیریت، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

3 استاد، گروه مدیریت صنعتی، دانشکده مدیریت و اقتصاد، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.

4 گروه مدیریت صنعتی، دانشکده مدیریت و اقتصاد، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.

10.22034/jipas.2021.300191.1218

چکیده

از آنجا که سیاست‌گذاری دولت در تأمین مالی آموزش عالی در ایران بدون‌ اثربخشی و کارایی کافی است  لازم می‌دانیم‌ با بررسی الگوها و سازوکارهای تأمین مالی و اولویت‌گذاری بین رشته‌های دانشگاهی نقش دولت و سایر بازیگران در صنعت آموزش عالی بازتعریف شود. در این پژوهش با تمرکز بر مطلوبیت فردی و مطلوبیت اجتماعی رشته‌های دانشگاهی گروه علوم انسانی در مقطع کارشناسی، یک الگوی خبره به‌منظور تعیین سازوکار تأمین مالی مناسب هر رشته با استفاده از دانش خبرگان در کنار ادبیات پژوهش و مبتنی بر سیستم استنتاج فازی در نرم­افزار متلب مدل‌سازی شد. مدل نهایی به‌منظور انتخاب سازوکار مناسب تأمین مالی رشته‌های دانشگاهی علوم انسانی در قالب یک نرم‌افزار ارائه شد که با دریافت امتیاز رشته در ابعاد مختلف مطلوبیت، گروه سازوکار مناسب را پیشنهاد می‌کند. مطالعه موردی انجام شده برای دو رشته نمونه منجر به پیشنهاد گروه سازوکار «بازار» برای رشته حقوق و «دولت» برای رشته زبان و ادبیات فارسی شد. نتایج نشان داد توجه هم‌زمان به مطلوبیت فردی و اجتماعی رشته‌ها می‌تواند باعث بهبود اولویت‌بندی و سیاست‌گذاری در تأمین مالی آن‌ها شود. بنابراین، می‌توان با استفاده از این رویکرد، نقش دولت و تنظیم روابط بازیگران در صنعت آموزش عالی را مجدد تعریف کرد تا ضمن افزایش کارایی و اثربخشی سرمایه‌گذاری دولت در آموزش عالی و تحقق اهداف و برنامه‌های توسعه کشور از مزایای دیگر آن مثل تعادل عرضه و تقاضا در بازار آموزش عالی، عرضه رشته‌های بازار‌محور و جلوگیری از تولید انبوه دانش‌آموخته و توسعه بی‌رویه دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی بهره‌مند شد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Designing an Expert Model of Financing Mechanism of Humanities Discipline

نویسندگان [English]

  • Hassan Karimi 1
  • Mojtaba Amiri 2
  • Adel Azar 3
  • Mahmoud Dehghan Nayeri 4
  • Ezatollah Abbasian 2
1 Ph.D. Student, Department of Public Administration, Faculty of Management, University of Tehran, Tehran, Iran.
2 Associate Professor, Department of Public Administration, Faculty of Management, University of Tehran, Tehran, Iran.
3 Professor, Department of Management, Management and Economics Faculty, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran
4 Department of Management, Management and Economics Faculty, Tarbiat Modares University, Iran.
چکیده [English]

As policy interventions in financing higher education system in Iran lacks the adequate effectiveness and efficiency, it is necessary to redefine the role of government and other actors in higher education industry. In this study, based on the individual utility and social utility of disciplines, an expert model was developed to determine the appropriate financing mechanism for humanities in bachelor degree. Using the experts’ knowledge along with the literature and fuzzy inference system, an expert model was designed by MATLAB software 2020a. Priority of the field in the “comprehensive scientific map of Iran” and indicators of social and individual utility of disciplines (extracted by research team) were used as inputs of model. A software was developed which presents the final model to determine mechanism of financing disciplines. Study of two sample disciplines resulted in “Market” group mechanisms for Law and “Government” mechanisms for Persian Language and Literature. The results show that simultaneous attention to individual and social utility of disciplines can improve prioritization and policy-making in financing. It can also increase the productivity of investment in higher education. Therefore, using this approach, it is possible to redefine the role of government and regulate the relations between actors in the higher education industry in order to increase the efficiency and effectiveness of government investment in higher education, implement Development Programs, keep a balance in higher education market, extend market-oriented disciplines, avoid mass production of graduates, and prevent the excessive development of universities and higher education institutes.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Finance
  • Academic Disciplines
  • Utility
  • Development Programs
  • Fuzzy Inference System

مراجع

انتظاری، یعقوب، محجوب، حسن (1392). انتخاب سازکار و روش مناسب برای تخصیص منابع عمومی به آموزش عالی. فصلنامه پژوهش و برنامه ریزی در آموزش عالی، سال 19، شماره 2، 68-49.
انتظاری، یعقوب (1390). ارائه الگویی برای تامین مالی دانشگاه­های دولتی. فصلنامه پژوهش و برنامه­ریزی در آموزش عالی، سال 17، شماره 2، 36-17.
انتظاری، یعقوب (1396). نقدی بر نظام تأمین و تخصیص منابع مالی در صنعت آموزش عالی ایران. تهران: پایگاه اینترنتی جمعیت توسعه علمی ایران، قابل دسترسی در http://iasd.ir (14/2/1400).
انصاری، عبدالله، محمدی، تیمور (1389). گروه­بندی خانوارهای شهری و تحلیل تقاضای ایشان برای آموزش کاربردی از منحنی انگل و آزمون همسانی واریانس. فصلنامه تعلیم و تربیت، سال 1، شماره 101، 56-29.
پاریاد، رحمان، ملکی، بهزاد (1385). جایگاه کشورهای جهان سوم در انتشار تولیدات علمی جهان (مطالعه موردی: کشور جمهوری اسلامی ایران). نخستین کنگره ملی علوم انسانی، تهران، مرکز همایش‌های صدا و سیما، برگرفته از https://www.civilica.com (22/01/1400).
خالقی‌سروش،  فریبا، ابوالقاسمی،  محمود، گرایی‌نژاد، غلامرضا، دولو،  مریم (1396). طراحی الگوی تخصیص منابع آموزش عالی در ایران. اقتصاد مالی، سال 11، شماره 39، 170-147.
خان‌عزیزی، محمد، امین‌بیدختی، علی‌اکبر (1395). ساز وکارهای تامین منابع مالی بخش آموزش (آموزش و پرورش و عالی). نامه آموزش عالی، سال 9، شماره 34، 148-121.
خلیلی، سید‌منصور، سوری، علی (1380). راهکاری پیرامون تخصیص بهینه منابع در آموزش­عالی. فصلنامه پژوهش و برنامه­ریزی در آموزش عالی، سال 7، شماره 3، 40-1.
دادجوی‌توکلی، عطیه، حسینی، محمدعلی، نیکنامی، مصطفی، صالحی، محمدجواد (1398). تقویت مشارکت بخش غیردولتی در تأمین منابع مالی آموزش عالی. مدیریت فردا، سال 1، شماره 8، 138-123.
ربیعی، علی، نظریان، زهرا (1391). موانع خصوصی‌سازی آموزش عالی در ایران و ارائه راهکارهایی جهت رفع آنها. آموزش عالی ایران، سال 4، شماره 2، 123-89.
رسته‌مقدم، آرش، نادری، ابوالقاسم (1394). الگوهای تأمین منابع مالی و استخراج آموزه­هایی برای نظام آموزش­عالی ایران. آموزش عالی ایران، سال 7، شماره 2، 152-13.
روشن، احمدرضا (1394). نظام تامین مالی در آموزش. تهران: موسسه پژوهش و برنامه ریزی آموزش عالی، قابل دسترسی در آدرس  https://www.donya-e-eqtesad.com/fa/tiny/news-956277 (4/5/1400).
سیفی، زهرا (1395). تازه ترین آمار مهاجرت نخبگان از کشور. تهران: ایران کنفرانس، قابل دسترسی در آدرس  www.mehrnews.com (13/2/1400).
شورای عالی انقلاب فرهنگی (1389). سند نقشه جامع علمی کشور. تهران: مرکز پژوهش‌های مجلس، قابل دسترسی در  https://www.sccr.ir/pro/1813 (11/7/1400)
شهنازی، روح الله، میرزاخانی، معصومه (1395). تأمین مالی آموزش عالی با استفاده از اوراق وقفی راهکاری خصوصی برای تأمین مالی آموزش عالی رایگان در اقتصاد اسلامی. نخستین کنگره ملی آموزش عالی ایران، تهران، وزارت علوم و تحقیقات و فناوری.
صالحی، محمدجواد (1396). کشش درآمدی تقاضای آموزش­عالی برای خانوارهای ایرانی. فصلنامه پژوهش و برنامه­ریزی در آموزش عالی، سال 23، شماره 2، 69-49.
عزتی، میترا (1387). مروری بر تجربیات کاربرد بودجه­ریزی عملیاتی در نظام آموزش عالی برخی از کشورهای جهان. برنامه و بودجه، سال 1، شماره 1، 185-155.
قارون، معصومه (1380). مروری برنحوه تامین منابع مالی آموزش عالی در منطقه آسیا و اقیانوسیه و رهیافت­هایی برای ایران. فصلنامه پژوهش و برنامه‌ریزی در آموزش عالی، سال 7، شماره 2، 64-43.
قلی­زاده، محمدحسن، کهن‌روز، امیر (1394). الزامات بودجه­ریزی عملیاتی در نظام آموزش­عالی کشور. فصلنامه پژوهش و برنامه­ریزی در آموزش عالی، سال 21، شماره 1، 59-39.
مدهوشی، مهرداد، نیازی، عیسی (1389). بررسی و تبیین جایگاه آموزش عالی ایران در جهان. فصلنامه انجمن آموزش عالی ایران، سال 2، شماره 4، 149-113.
معاونت بررسی‌های اقتصادی، مرکز گردآوری وتحلیل آمار (1392). بررسی وضعیت نرخ مشارکت اقتصادی و نرخ بیکاری فارغ­التحصیلان دانشگاهی کشور در سال های 1389 لغایت 1392. اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی تهران. قابل دسترسی در www.tccim.ir.
نادری، ابوالقاسم (1383). اقتصاد آموزش. تهران: یسطرون.
نادری، ابوالقاسم، خرازی، کمال، انتظاری، یعقوب، محجوب‌عشرت­آبادی، حسن (1392). سازوکارهای تامین و تخصیص منابع در آموزش عالی. فصلنامه علمی- ترویجی مطالعات منابع انسانی، سال 1، شماره 10، 120-91.
نوروزی، خلیل، احمدآبادی، جواد، جوادی، مجتبی، اکبرزاده، معین، اکبرزاده، امین (1393). تأمین مالی خیّرانه دانشگاه‌ها- شناسایی الزامات و کژکارکردها (مطالعه موردی دانشگاه امام صادق(ع)). فصلنامه پژوهشی علمی تحقیقات مالی اسلامی، سال 1، شماره 7، 198-169.
هاشمیان، فخرالسادات، زندیان، هادی و آقامحمدی، جواد (1394). تحلیل مشارکت بخش خصوصی در نظام آموزش و پرورش. فصلنامه سیاست­های راهبردی و کلان، سال 3، شماره 12، 26-1.
Ahmed, J. U. (2016). Massification to marketization of higher education: Private university education in Bangladesh. Higher Education for the Future, 3(1), 76–92.
Barr, N. (2009). Financing higher education: Lessons from economic theory and reform in England. Higher Education in Europe, 34(2), 201–209.
Barr, N., & Crawford, I. (2005). Financing higher education: Answers from the UK In Financing Higher Education: Answers from the UK. Routledge: UK.
Bishaw, A., & Melesse, S. (2017). Historical analysis of the challenges and opportunities of higher education in Ethiopia. Higher Education for the Future, 4(1), 31–43.
Busemeyer, M. R., Garritzmann, J. L., Neimanns, E., & Nezi, R. (2018). Investing in education in Europe: Evidence from a new survey of public opinion. Journal of European Social Policy, 28(1), 34–54.
Crowner, T. T. (1985). A Taxonomy of special education Finance. Exceptional Children, 51(6), 503–508.
Duraisamy, M. (2016). Contemporary issues in Indian higher education: Privatization, public and household expenditures and Student Loan. Higher Education for the Future, 3(2), 144–163.
Flannery, D., & Cullinan, J. (2014). Where they go, what they do and why it matters: The importance of geographic accessibility and social class for decisions relating to higher education institution type, degree level and field of study. Applied Economics, 46(24), 2952–2965.
Gill, T., Vidal Rodeiro, C., & Zanini, N. (2018). Higher education choices of secondary school graduates with a Science, Technology, Engineering or Mathematics (STEM) background. Journal of Further and Higher Education, 42(7), 998–1014.
Glakas, N. J. (2003). Trends policies and issues, national council of higher education Loan programmes. International higher Educatin, 65(12), 7765-7882.
Gupta, A. (2008). International trends and private higher education in India. International Journal of Educational Management, 22(6), 565–594.
Holmegaard, H. T., Ulriksen, L. M., & Madsen, L. M. (2014). The Process of choosing what to study: A longitudinal study of upper secondary students’ identity work when choosing higher education. Scandinavian Journal of Educational Research, 58(1), 21-40.
James, R., Baldwin, G., & McInnis, C. (1999). Which University? The factors influencing choices of prospective undergraduates.Astralia: University Press, Available at: www.scirp.org/(S(oyulxb452alnt1aej1nfow45))/reference/ReferencesPapers.aspx?ReferenceID=1683718 (1999/3/21).
Kuechler, W. L., McLeod, A., & Simkin, M. G. (2009). Why don’t more students major in IS?. Decision Sciences Journal of Innovative Education, 7(2), 463-488.
Long, B. (2004). How have college decisions changed over time? An application of the conditional logistic choice model. Journal of Econometrics, 121(1–2), 271–296.
Lowinger, R., & Song, H. (2017). Factors associated with Asian American students’ choice of STEM major. Journal of Student Affairs Research and Practice, 54(4), 415–428
Martin, C. (2017). Should the public pay for higher education? Equality, liberty, and educational debt. Theory and Research in Education, 15(1), 38–52.
Boss, K. (2004). New Ways to Finance Higher Education. European Education, 36(2), 94–97.
Noorafshan, A., Pourahmad, S., Sagheb, M. M., Dehghani Nazhvani, A., Dehshahri, A., Abdollahi, M., Mohebbi, Z., Keshtkaran, Z., Ahmadi, A., Kavousipour, S., Farahmand, F., Khorrami, H. R., Soltani, R., & KarbalayDoust, S. (2014). The students’ intentions and satisfaction with the field of study and university. Journal of Advances in Medical Education & Professionalism, 2(4), 176–182.
Oon, P.T., & Subramaniam, R. (2013). Factors influencing Singapore students’ choice of physics as a tertiary field of study: A rasch analysis. International Journal of Science Education, 35(1), 86–118.
Praneviciene, B., & Puraite, A. (2010). The financing methods of higher education system. University of Wroclaw, 4(122), 1392–6195.
Serna, G. R. (2018). Effects of region on the establishment of public higher education prices in the US: Indications of possible suboptimal equilibria? Studies in Higher Education, 43(11), 2088–2103.
Shah, M., Nair, C. S., & Bennett, L. (2013). Factors influencing student choice to study at private higher education institutions. Quality Assurance in Education, 21(4), 402–416.
Shireman, R. (2017). Learn now, pay later: A History of income-contingent student Loans in the United States. Annals of the American Academy of Political and Social Science, 671(1), 184–201.
Singh, S. (2014). Global trends in higher education financing. NewYork: NewYork Press, Available at: https://www.headfoundation.org/papers/34)_Global_Trends_in_Higher_Education_Financing_revised_by_LHY_for_publ.pdf (2019/2/11).
Stokking, K. M. (2000). Predicting the choice of physics in secondary education. International Journal of Science Education, 22(12), 1261–1283.
Storen, L. A. (2011). Pursuing educational ambitions? Higher education enrolment and the choice of study programmes among immigrant and nonimmigrant youth in Norway. Irish Educational Studies, 30(2), 159–177.
Tavares, O. (2017). The role of students employability perceptions on Portuguese higher education choices. Journal of Education and Work, 30(1), 106–121.
Wadhwa, R. (2016). New phase of internationalization of higher education and institutional change. Higher Education for the Future, 3(2), 227–246.
Wragg, A., & Provenzano, K. (2014). Should you study something you love or a degree that will get you a job? Education The Guardian. Guardian: University Press.
Ziderman, A., & Albrecht, D. (1995). Financing universities in developing countries. UK: Falmer Press.

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 26 مرداد 1400
  • تاریخ بازنگری: 30 مهر 1400
  • تاریخ پذیرش: 24 آبان 1400

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار