شاخص‌های مفهوم پردازی از اصطلاح «منفعت عمومی» براساس قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد، گروه مدیریت دولتی، دانشکده مدیریت، دانشگاه تهران، تهران، ایران

2 کارشناسی ارشد، گروه مدیریت دولتی، دانشکده مدیریت، دانشگاه تهران، تهران، ایران

3 دانشجوی دکتری، گروه مدیریت دولتی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران

چکیده

واژه منفعت در قلمرو اقدام به اداره امور، به طور عام و در قلمرو دانش اداره و حکمرانی به طور خاص، برای تأمین منافع عامه جامعه، از جایگاه ویژهای برخوردار است و در فراگرد خطمشیگذاری عمومی، به منزله معیار تعیین شاخص ارزشیابی عملکرد حکمرانان، نقشی محوری ایفا میکند. خطمشیگذاران بنا به شرایط زمان اجرای خطمشی، تعابیر گوناگونی از واژه منفعت عمومی داشته و درجات ناهمگونیرا مدنظر قرار میدهند. اصطلاح منفعت عمومی در مباحث خطمشیعمومی از اهمیت بالایی برخوردار بوده، در پرتو آراء و نظریههای متعددی، باز تعریف میشود. پرسش اصلی این پژوهش آن است که «مفهوم منفعت عمومی چیست و شاخصهای مفهومپردازی از آن براساس قانون اساسی ایران کدامند؟» بنابراین، با مراجعه به خبرگان، ضمن بررسی دیدگاههای آنان، مفهوم منفعت عمومی و شاخصهای آن در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، از طریق تحلیل محتوا و ابزار مصاحبه رصد شدند. این شاخصها و مؤلفهها در قالب 12 مضمون تعریف شدند و در امتداد آن، مدل خام پژوهش تهیه شد و در پایان، راهکارهای عملی برای تبیین مفهوم منفعت عمومی در مدیریت دولتی، به مثابه مفهوم محوری خطمشی در دانش پیشنهاد شد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Indicators of Conceptualization of Public Interest According to the Constitution of the Islamic Republic of Iran

نویسندگان [English]

  • Ali Asghar Pourezzat 1
  • Maryam Damerchiloo 2
  • Paknoosh Kyani 3
1 Professor, Faculty of Management, University of Tehran
2 MA in Public Management, Faculty of Management, University of Tehran
3 PhD Student in Public Management, Islamic Azad University (Science and Research Branch)
چکیده [English]

The term “interest”, in management in general and in governing knowledge in particular, is of great importance for providing the public interest of the society, and in the process of public policy-making plays pivotal role as a standard for determining the indicators for assessing the performance of governors. As regards the conditions of policy implementation, policy-makers have different interpretations for public interest considering the heterogeneity degrees. Likewise, the term “public knowledge” is a prominent one in the discussions of public interest, and is redefined in the light of several ideas and theories. The main question of this research deals with the definition of public interest and its conceptualization indicators according to the Constitution of the Islamic Republic of Iran (CIRI). For that reason, the concept of public interest and its indicators in the CIRI is observed through content analysis and is evaluated via interview with experts. These features and indicators have been defined in the framework consisting of 12 themes, and along with it, a raw conceptual model of research was prepared, and finally some practical solution were offered to explain the concept of public interest in governmental management as the pivotal concept of policy in knowledge.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Public interest
  • National interest
  • CIRI
  • Public policy
  • Effective Nation-State

مراجع

استراوس، انسلم، کوربین، جولیت (1390). مبانی پژوهش کیفی: فنون و مراحل تولید نظریه زمینه‌ای. ترجمه ابراهیم افشار. تهران: نشر نی.
پورسعید، فرزاد (1381). 11سپتامبر و تحول مفهوم منافع ملی: گذر از منافع ملی به منفعت نظام جمهوری اسلامی. فصلنامه مطالعات راهبردی، سال 5، شماره 3 و 4، 710-693.
پورعزت، علی‌اصغر (1390). مبانی مدیریت دولتی. تهران: سمت.
پورعزت، علی‌اصغر، دمرچی لو، صدیقه، هاشمی کاسوایی، میناسادات (1394). منافع ملی و حل مسئله عمومی به مثابه شاخص ارزیابی عملکرد دولت. مدیریت در ایران( ارزیابی عملکرد دولت)، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
تاجیک، محمدرضا (1380). منافع ملی ما کدامند؟. فصلنامة مطالعات راهبردی، سال 4، شماره 1 و 2، 65-47.
جاوید، محمد‌جواد (1388). مصلحت عمومی و حقوق عمومی با تأکید بر مفهوم اطلاق ولایت در حکومت اسلامی، فصلنامه حقوق و مصلحت، سال 2، شماره 5، 43-23.
حاج‌زاده، هادی (1393). بررسی مفهوم منفعت عمومی. تهران: دفتر مطالعات نظام‌سازی اسلامی پژوهشکده شورای نگهبان. 
حسن‌زاده، اسماعیل (1388). مصلحت عمومی در اندیشه سیاسی خواجه رشیدالدین فضل‌الله همدانی، پژوهشنامه انجمن ایرانی تاریخ، سال 1، شماره 1، 70-30.
خوش‌چهره، محمد، عظیمی شوشتری، عباسعلی (1393). منافع ملی در الگوی اسلامی- ایرانی پیشرفت از منظر حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران، پژوهش‌های سیاست اسلامی، سال 2، شماره 6، 59-35.
 دانائی‌فرد، حسن (1391). چالش‏های مدیریت دولتی در ایران. تهران: سمت.
دانائی‌فرد، حسن، الوانی، سید مهدی، آذر، عادل (1386). روش‌شناسی پژوهش کمی در مدیریت: رویکردی جامع، تهران: انتشارات صفار اشراقی.
 درویشی، فرهاد، فردی‌تازه‌کند، محمد (1387). مفهوم منافع ملی در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، مطالعه موردی: دولت خاتمی (84-1376)، فصلنامه ژئوپولتیک، سال 4، شماره 3، 136-102.
دهقانی فیروزآبادی، سیدجلال (1388). سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران. تهران: سمت.
 رحمت‌اللهی، حسین، پناهی‌بروجردی، زهرا (1390). بررسی تطبیقی مصلحت در مکاتب فردگرا و جمع‌گرای غربی و فقه امامیه، مجله حقوق اسلامی، سال 8، شماره 28، 138-105.
روحانی، حسن (1390). امنیت ملی و دیپلماسی هسته‌ای. تهران: مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام.
ره‌پیک، حسن (1380). جایگاه منافع ملی در سیستم حقوقی ایران، فصلنامه مطالعات راهبردی، سال 4، شماره 1 و 2، 88-81.
 ضیابروجنی، پدرام (1392). تحلیل محتوای گلستان سعدی از منظر شاخص‌های توسعه منابع انسانی، پایان نامه منتشرنشده کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران.
 عسگری، محمود (1380). منافع ملی در عصر جهانی‌شدن، فصلنامة مطالعات راهبردی، سال 4، شماره 1 و 2، 117-95.
 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران (با رعایت اصلاحات سال 1368) (1377)، دبیرخانه شورای بازنگری قانون اساسی، اداره کل فرهنگی و روابط عمومی، چاپخانه مجلس شورای اسلامی.
 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، با مقدمه و ضمائم (1380). تهران: نشر جمال.
 قربان‌زاده سوار، قربانعلی (1381). مبانی مصلحت عمومی در اندیشه سیاسی امام خمینی، تهران: پژوهشکده امام خمینی و انقلاب اسلامی.
 کریپندورف، کلوس (1378). تحلیل محتوا. ترجمه هوشنگ نایب، تهران: روش.
کلینتون، دیوید (1379). دو رویه منفعت ملی. ترجمه اصغر افتخاری، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
 نرگسیان، عباس (1390). تئوری‌های مدیریت دولتی. تهران: نگاه دانش.
 نصری، قدیر (1383). کد استراتژیک ایران و منافع ملی آمریکا. نشریه راهبرد، سال 11، شماره 31، 266-258.
Berlson, B.(1952). Content analysis in communication research.Glencoe, IL: Free Press.
Braun, V., & Clarke, V. (2006). Using thematic analysis in psychology. Qualitative Research in Psychology, 3 (2). 77-101.
Carter, M., & Bouris, A. (2006). Freedom of Information: balancing the public interest. Constitution Unit School of Public Policy: University College London.
Cavanagh, S. (1997). Content analysis: concepts, methods and applications. Nurse Researcher, 4(3), 5-16.
Flathman, R. (1966). The public interest: an essay concerning the normative discourse of politics, New York: John Wiley.
Guest, G., Kathleen M. M., & Namey, E.(2010). Applied thematic analysis. London: Sage Publications.
Hsiu, F., & Shanon. S. (1998). Three approaches to content analysis. Qualitative Health Research, 15(9), 137-158.
Kvale, S. (1996). Interviews: an introduction to qualitative research interviewing, Thousand Oaks, CA: Sage.
Morrison, D. , & Svennevig. M. (2002). The public interest, the media and privacy. A Report for British Broadcasting Corporation. Available at: http://downloads.bbc.co.uk/guidelines/editorialguidelines/research/privacy.pdf (2016.08.14).
Neuendorf, K. (2002). The content analysis guide book. London: Sage pub.
Osgood, R.(1953). Ideals and self-interest in america’s foreign relation. Chicago: University of Chicago Press.
Rosenau, J. (1961). The national interest; in the Scientific Study of Foreign Policy, J. Rosenau, (Ed.), New York: MacMillan Press.
 

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 28 دی 1396
  • تاریخ بازنگری: 28 مرداد 1397
  • تاریخ پذیرش: 03 شهریور 1397

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار